Η επιχειρηματική δραστηριότητα είναι σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της γης καθοδηγούμενη από τον βασικό κανόνα της οικονομίας την Προσφορά και την Ζήτηση. Η εξάρτηση αυτή είναι απόλυτη και δεν επιδέχεται καμία αμφισβήτηση. Σε κάθε επιχειρηματικό πλάνο προκειμένου να προϋπολογιστεί η πορεία μιας επένδυσης και να παρθούν οι όποιες αποφάσεις, θεμελιώδη προϋπόθεση είναι η πρόβλεψη της ζήτησης πρωτίστως, για το συγκεκριμένο πακέτο προϊόντων – υπηρεσιών, αλλά και της υφιστάμενης προσφοράς μέσω της μελέτης του ανταγωνισμού στην συγκεκριμένη περιοχή.
Η επιτυχία ή όχι του επιχειρηματικού σχεδίου εξαρτάται από τον βαθμό επιτυχίας της πρόβλεψης της ζήτησης και της υφιστάμενης προσφοράς.
Σήμερα θεωρούμε απαραίτητη την ύπαρξη της μελέτης για την έναρξη νέας επιχειρηματικής δραστηριότητας. Είναι θέμα που έχει καλυφθεί σε παλαιότερες παρουσιάσεις και στην ουσία είναι συμπέρασμα της ανασφάλειας που υπάρχει στην παγκόσμια αγορά, και της μικρής κερδοφορίας που δεν επιδέχεται αυτοσχεδιασμούς και σφάλματα.
Ο μελετητής που καλείται να καταρτίσει αυτήν την μελέτη προφανώς θα έχει σαν αφετηρία τη ζήτηση. Εμβαθύνοντας σ’ αυτόν τον σημαντικό και καθοριστικό παράγοντα για την επένδυση που καλείται να προϋπολογίσει θα σταθεί σίγουρα στο θέμα της σημερινής μας ανάλυσης που είναι η «εποχικότητα».
Η ζήτηση προϊόντων και υπηρεσιών ειδικά στη χώρα μας χαρακτηρίζεται από έντονη εποχικότητα. Για να γίνει κατανοητό τι εννοούμε με αυτόν τον όρο παραθέτουμε ένα ακραίο παράδειγμα πώλησης εποχικών καθαρά προϊόντων που εξαφανίζονται αμέσως μετά την περίοδο ζήτησης τους: Χριστουγεννιάτικα στολίδια και Αποκριάτικες αμφιέσεις.
Η εποχικότητα επηρεάζει τη ζήτηση άμεσα όλων σχεδόν των προϊόντων και υπηρεσιών που συμμετέχουν στη διαμόρφωση του Α.Ε.Π. της εθνικής μας οικονομίας και είναι από τα πρώτα στοιχεία που πρέπει να απασχολήσουν τον μελετητή μας.
Για να μην διευρύνουμε πολύ την ανάλυση μας θα χρησιμοποιήσουμε σαν παράδειγμα την χώρα μας ώστε να είναι τα συμπεράσματα μας χρήσιμα και αξιοποιήσιμα.
Η εποχικότητα σαν επηρεασμός στη ζήτηση προϊόντων – υπηρεσιών έχει αξία παρατήρησης τόσο γενικά όσο και γεωγραφικά. Δηλαδή πως αυξομειώνεται η ζήτηση στην χώρα μας αναλόγως με τις εποχές, αλλά και πως διαφοροποιείται αυτή η μεταβολή στα γεωγραφικά διαμερίσματα της χώρας μας ανάλογα με τις εποχές.
Παραθέτουμε δύο πίνακες παραδειγματικά για εύκολη κατανόηση των ανωτέρω:
ΠΙΝΑΚΑΣ 1
|
|
ΖΗΤΗΣΗ ΣΕ ΕΘΝΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ |
|
|
|
ΠΡΟΙΟΝ/ ΥΠΗΡΕΣΙΑ |
ΧΕΙΜΩΝΑΣ |
ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ |
ΑΙΤΙΑ |
|
ΚΑΥΣΙΜΑ |
ΥΨΗΛΟΤΕΡΗ |
ΧΑΜΗΛΟΤΕΡΗ |
Ανάγκες θέρμανσης |
|
ΗΛΕΚΤΡΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ |
ΧΑΜΗΛΟΤΕΡΗ |
ΥΨΗΛΟΤΕΡΗ |
Ανάγκες κλιματισμού |
|
ΕΝΔΥΣΗ/ ΥΠΟΔΗΣΗ |
ΥΨΗΛΟΤΕΡΗ |
ΧΑΜΗΛΟΤΕΡΗ |
Ακριβότερα ενδύματα, μεγαλύτερες απαιτήσεις λόγω χαμηλών θερμοκρασιών |
|
ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΑ ΚΑΤΑΛΥΜΑΤΑ |
ΧΑΜΗΛΟΤΕΡΗ |
ΥΨΗΛΟΤΕΡΗ |
Η Ελλάδα είναι θερινός τουριστικός προορισμός |
|
ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ |
ΥΨΗΛΟΤΕΡΗ |
ΧΑΜΗΛΟΤΕΡΗ |
Το εκπαιδευτικό μας σύστημα και η λειτουργία του |
|
ΣΧΟΛΙΚΑ ΕΙΔΗ |
ΥΨΗΛΟΤΕΡΗ |
ΧΑΜΗΛΟΤΕΡΗ |
Το εκπαιδευτικό μας σύστημα και η λειτουργία του |
|
ΕΙΣΙΤΗΡΙΑ (ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΗ) |
ΧΑΜΗΛΟΤΕΡΗ |
ΥΨΗΛΟΤΕΡΗ |
Τουρισμός ξένος και εγχώριος |
Η χρησιμότητα ενός τέτοιου πίνακα για την απόφαση έναρξης μια επιχειρηματικής δραστηριότητας είναι προφανής.
Θα ήταν λάθος π.χ. να ανοίξουμε ένα κατάστημα πώλησης κλιματιστικών μηχανημάτων τον Σεπτέμβριο ενώ θα ήταν καλό αν καταφέρναμε να το ανοίξουμε στις αρχές Μαΐου ώστε να έχουμε τη θερινή περίοδο μπροστά μας. Αυτό γιατί η αυξημένη ζήτηση αυτής της περιόδου σε κλιματιστικά μηχανήματα θα βοηθήσει το cash flow της επιχείρησης πράγμα πολύ σημαντικό για κάθε ξεκίνημα. Βεβαίως μια τέτοια γνώση βοηθάει στο να καταρτισθεί όλο το πλάνο προετοιμασίας και εγκατάστασης μιας επιχείρησης (χρηματοδότησης, κατασκευαστικά, εκπαίδευση προσωπικού κ.λπ.) ώστε να έχουμε το επιθυμητό αποτέλεσμα στον κατάλληλο χρόνο.
Σε κάθε περίπτωση, σε κάθε αντικείμενο, αλλά και σε κάθε περιοχή είναι αναγκαίο να προϋπολογίζεται η εποχικότητα, για να διασφαλίζεται η επένδυση τόσο στην έναρξη που είναι το «ήμισυ του παντός» αλλά και κατά τη λειτουργία της σε επίπεδο ετήσιου προγραμματισμού.
Ο δεύτερος πίνακας που ακολουθεί σαν παράδειγμα, μας βοηθάει να κατανοήσουμε τη χρησιμότητα υπολογισμού της εποχικότητας γεωγραφικά.
ΠΙΝΑΚΑΣ 2
|
|
ΖΗΤΗΣΗ |
|||
|
|
ΑΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ |
ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ |
||
|
ΠΡΟΙΟΝΤΑ/ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ |
ΧΕΙΜΩΝΑΣ |
ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ |
ΧΕΙΜΩΝΑΣ |
ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ |
|
ΕΙΔΗ SUPER MARKET |
ΑΥΞΗΣΗ |
ΠΤΩΣΗ |
ΠΤΩΣΗ |
ΑΥΞΗΣΗ |
|
ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΑ ΚΑΤΑΛΥΜΑΤΑ |
ΑΥΞΗΣΗ |
ΠΤΩΣΗ |
ΠΤΩΣΗ |
ΑΥΞΗΣΗ |
|
ΕΝΟΙΚΙΑΣΕΙΣ AUTO/MOTO |
ΑΥΞΗΣΗ |
ΠΤΩΣΗ |
ΠΤΩΣΗ |
ΑΥΞΗΣΗ |
|
ΞΕΝΑΓΗΣΕΙΣ/ΠΕΡΙΗΓΗΣΕΙΣ |
ΑΥΞΗΣΗ |
ΠΤΩΣΗ |
ΠΤΩΣΗ |
ΑΥΞΗΣΗ |
|
ΕΣΤΙΑΤΟΡΙΑ/ΚΑΦΕΤΕΡΙΕΣ |
ΑΥΞΗΣΗ |
ΠΤΩΣΗ |
ΠΤΩΣΗ |
ΑΥΞΗΣΗ |
|
ΔΙΑΣΚΕΔΑΣΗ |
ΑΥΞΗΣΗ |
ΠΤΩΣΗ |
ΠΤΩΣΗ |
ΑΥΞΗΣΗ |
Ο πίνακας αυτός λειτουργεί συγκριτικά και όχι απόλυτα π.χ. η αύξηση σε τουριστικά καταλύματα τον χειμώνα στα αστικά κέντρα σε σχέση με την πτώση αντίστοιχα στην περιφέρεια στην ουσία ερμηνεύει την κίνηση στα αστικά κέντρα κυρίως επαγγελματιών του εξωτερικού για επιχειρηματικούς λόγους.
Από τη άλλη όμως πλευρά είναι χρήσιμος τόσο στην έναρξη νέων επενδύσεων αλλά και στον επιχειρησιακό σχεδιασμό της τουριστικής περιόδου σε υφιστάμενες επιχειρήσεις. Για παράδειγμα οι αλυσίδες franchising fast food εγχειρίδια λειτουργίας τους προβλέπουν την αυξομείωση της ζήτησης σε σχέση με την εποχικότητα και προσαρμόζει τη λειτουργία των καταστημάτων τους αναλόγως ( προσωπικό εποχιακό, προμήθειες, κ.λπ.).
Η χώρα μας είναι τουριστική, και μάλιστα θερινός προορισμός. Γύρω από τον κύκλο εργασιών που πραγματοποιείται από την προσέλευση τουριστών του εξωτερικού αλλά και από τον εσωτερικό τουρισμό, δραστηριοποιούνται πολλά επαγγέλματα εμπορικά, μεταποίησης, και παροχής υπηρεσιών. Η διακύμανση αυτού του τζίρου τόσο κλαδικά κατά τη διάρκεια του οικονομικού έτους όσο και γεωγραφικά στον ίδιο χρόνο είναι έντονη αλλά παράλληλα και προβλέψιμη. Συνεπώς κάθε νέα επιχείρηση αλλά και κάθε υφιστάμενη πρέπει να τη λαμβάνει σοβαρά υπόψη σε κάθε περίπτωση.
Ολοκληρώνοντας επισημαίνουμε ότι δεν αρκεί να υπολογίσουμε την αναμενόμενη ζήτηση για το προϊόν ή την υπηρεσία που θα δραστηριοποιηθούμε προκειμένου να καθορίσουμε και να προγραμματίσουμε την προσφορά της. Πρέπει να υπολογίσουμε τον χρόνο και τον τρόπο που δημιουργείται ή διαφοροποιείται αυτή η ζήτηση. Η εποχικότητα μετακινεί ολόκληρη την καμπύλη ζήτησης δεξιά ή αριστερά με αποτέλεσμα να παρουσιάζεται έλλειμμα ή περίσσευμα προσφοράς αν δεν έχει γίνει πρόβλεψη. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα την απώλεια εσόδων ή τη ζημιά από υπερβάλλοντα stock ή για τις υπηρεσίες από υπερβάλλον προσωπικό.
Μιχάλης Σταυρινουδάκης