«Το όνομα ημών κατήντησεν αντικείμενον εμπαιγμού και περιφρονήσεως. Απεκαλύψαμεν τας πληγάς μας και τώρα πρέπει, όσον οίον τε ταχύτερον να τας θεραπεύσωμεν. Η δημοσία πίστις εξέλιπεν. Η Ελλάς θεωρείται χρεώκοπος.»

- Αριστοτέλης Βαλαωρίτης, ομιλία στην Εθνοσυνέλευση, 20.7.1864.

 

2001 - 2010

Σήμερα, μετά από την χρηματοπιστωτική κρίση του 2008, ως συνέχεια της φούσκας των dot.com του 2001, ο ταλαντούχος  Άλαν Γκρίνσπαν, πρόεδρος της Ομοσπονδιακής Τράπεζας, για να προστατεύσει τους επενδυτές αποφάσισε να προσανατολίσει τις επενδύσεις προς την αγορά ακινήτων. Ακολουθώντας μια πολιτική χαμηλών επιτοκίων και χρηματοπιστωτικών εξόδων, ενθάρρυνε τους χρηματομεσίτες και τους κτηματομεσίτες να πείσουν έναν όλο και αυξανόμενο αριθμό αμερικανών να επενδύσει στα ακίνητα. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, δημιουργήθηκαν τα «subprimes», δηλαδή, οι πιστώσεις, υψηλού ρίσκου με βάση την υποθήκη και με κυμαινόμενο επιτόκιο, οι οποίες απευθύνονταν κυρίως στα φτωχότερα στρώματα.

 

2010 +

Το 2010 μας επιφύλαξε μια γενικευμένη δημοσιονομική κρίση, με το πλέον οξύ πρόβλημα, να αντιμετωπίζει η Ευρώπη, καθώς τα κρατικά ελλείμματα είναι διογκωμένα, πάνω από 12% του ΑΕΠ στην Ισπανία, την Ιρλανδία και το Ην. Βασίλειο, και τα δημόσια χρέη των κρατών, θα φτάσουν  το 100% σχεδόν σε ολόκληρη την Ε.Ε. έως το 2014.

Επειδή το ευρώ αποτελεί το ενιαίο νόμισμα στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες, και καθώς αυτές δεν μπορούν να τυπώνουν δικό τους χρήμα, και να υποτιμούν το νόμισμά τους, ώστε να καταστήσουν πιο ανταγωνιστικές τις εξαγωγές τους, και να διαφύγουν από την ύφεση, η ανάκαμψη θα καθυστερήσει σημαντικά στην Ευρώπη. Στη χειρότερη περίπτωση, τα ασθενή κράτη θα αντιμετωπίσουν υψηλά επιτόκια δανεισμού, προβλήματα εξυπηρέτησης των δανείων τους, και στο τέλος «παύση πληρωμών», κάτι που έχει να συμβεί σε αναπτυγμένο ευρωπαϊκό κράτος από το 1948!

Η κατάληξη της παγκόσμιας οικονομικής ισορροπίας εξαρτάται, σύμφωνα με αρκετούς «μελλοντολόγους, από την ικανότητα των ασιατικών και εν γένει των αναδυόμενων οικονομιών να πάρουν τη σκυτάλη από την Δύση, γεγονός, που αν συμβεί, θα επισφραγίσει την παρακμή της Δύσης!

 

Greece in Europe

Οι ελληνικές  αγορές κατέρρευσαν τον Δεκέμβριο του 2009, κυρίως λόγω των φόβων για τη δυνατότητα της κυβέρνησης να καλύψει το πελώριο έλλειμμα. Μέσα σε ένα μόνο μήνα, είδαμε τον ΓΑΠ να δηλώνει την αδυναμία του δημόσιου ταμείου να αντιμετωπίσει τα δάνεια και τα τοκοχρεολύσια της χώρας, την επιβολή ενός σχεδίου άγριας δημοσιονομικής λιτότητας, ως τίμημα για ένα ευρωπαϊκό δάνειο διάσωσης, τις «υποβαθμίσεις» της πιστοληπτικής ικανότητας της Πορτογαλίας και της Ισπανίας, την απειλή της αξίας, αλλά και της ίδιας της ύπαρξης του ευρώ, τη δημιουργία (υπό την έντονη πίεση των ΗΠΑ) ενός ευρωπαϊκού ταμείου στήριξης αξίας 750 δισ. Ευρώ, την απόφαση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας να εξαγοράσει τα χρέη των κυβερνήσεων και, τέλος, την ανακοίνωση μέτρων λιτότητας σε αρκετά κράτη-μέλη της Ευρώπης.

Αποτελεί γεγονός ότι η Ευρώπη δεν επέδειξε ουσιαστική αλληλεγγύη απέναντι στην Ελλάδα, αλλά της επέβαλε τους λεόντειους κανόνες του ΔΝΤ, οι οποίοι προστατεύουν όχι τα κράτη, αλλά τις τράπεζες και προαναγγέλλουν μια βαθιά ύφεση χωρίς ορατό τέλος.

Οι Έλληνες υπήρξαν τα πρώτα θύματα –αλλά με δυσκολία θα είναι και τα τελευταία– μιας πολιτικής «διάσωσης του κοινού νομίσματος», οι στρατηγικοί διακανονισμοί της οποίας (επιβεβλημένοι κυρίως από τη Γερμανία) είναι, πρωτίστως, η γενίκευση της δημοσιονομικής «λιτότητας» και η «ρύθμιση» της κερδοσκοπίας και της ελεύθερης κίνησης των hedge funds και των παικτών του χρηματιστηρίου, που είχε ήδη ανακοινωθεί μετά την κρίση των subprimes. Σε αυτό το πλαίσιο, οι νεοκεϋνσιανοί οικονομολόγοι προσθέτουν ένα ακόμα ζήτημα, την προώθηση μιας ευρωπαϊκής «οικονομικής διακυβέρνησης», καθώς χωρίς τέτοια μέτρα, υποστηρίζουν, ένα ενιαίο ευρωπαϊκό νόμισμα θα αποδειχτεί μη βιώσιμο.

 

Το Μέλλον της Ευρώπης και της Ελλάδος

Καθώς, η ΕΕ δεν άφησε, τελικά, την Ελλάδα στην τύχη της, και παρόλο των δημοσιευμάτων στην Wall Street που αμφισβητούν τη διαιώνιση της ευρωζώνης, ας μην ξεχνάμε ότι η Ευρώπη είναι ελάχιστα χρεωμένη, με λιγότερο ελλειμματικές δημοσιονομικές πολιτικές παγκοσμίως και πραγματική εμπορική ισχύ. Εν συντομία, σε συλλογικό επίπεδο, εμφανίζεται σε καλύτερη θέση από ό,τι η Ιαπωνία ή ακόμη και οι Ηνωμένες Πολιτείες.

Ο στόχος της ΕΕ είναι, αδιαμφισβήτητα να αποκτήσει όργανα, κανόνες και μηχανισμούς, με την υποστήριξη της πλειονότητας των Ευρωπαίων, έχοντας διδαχθεί από την κρίση, καθώς δεν υπάρχει άλλη δυνατότητα επιβίωσης των ευρωπαϊκών κρατών, εθνών και λαών, στην εποχή της παγκοσμιοποίησης, πέρα από τη συνεργασία τους στο πλαίσιο της Ε.Ε.

Δεχόμενοι ότι η Ευρώπη διέρχεται από μια κρίση στρατηγικού προσανατολισμού (θέτοντας σε κίνδυνο την προς ανατολάς διεύρυνση) και μια κρίση κυρίαρχου πολιτικού λόγου, που συνοδεύεται από μια τεράστια αδυναμία των υποκειμένων της αλλαγής και μια αδυναμία προσαρμογής των θεσμών, η μοναδική θέση που μπορεί να υποστηριχθεί είναι αυτή του ευρωπαϊκού μοντέλου, ως  σύστημα δημοκρατικής διακυβέρνησης της παγκοσμιοποιημένης κοινωνίας,  με εστίαση στην αειφόρο ανάπτυξη, στην ποιότητα ζωής και στην αλληλεξάρτηση.

Η, δε, ανάγκη για συνοχή της Ευρώπης και αλληλοϋποστήριξη των κρατών – μελών της είναι αυτή που δεν θέτει περιθώρια στο ερώτημα αν η Ελλάδα θα καταφέρει να ανακάμψει. Άλλωστε, η κυρία Μέρκελ το υπέδειξε με σαφήνεια: «Πέρα από την Ελλάδα, διακυβεύεται το δικό μας μέλλον, το μέλλον της Ευρώπης και της Γερμανίας» και παρ’ όλα τα σκληρά μέτρα δεν υπάρχει θέμα επιβίωσης ή αναδιάρθρωσης του χρέους, απλά διότι δεν συμφέρει την ίδια την Ευρώπη, καθώς σε αντίθετη περίπτωση η Ελλάδα θα «ξεκινήσει» ένα ντόμινο συνεχών καταρρεύσεων άλλων κρατών – μελών, γεγονός που θα οδηγήσει σε μια νέα παγκόσμια αναδιάταξη, κάτι που δεν επιθυμεί όχι μόνο η Ευρώπη, αλλά και οι ΗΠΑ, κάτι που ως φαίνεται δεν είναι εφικτό, καθώς οι αναδυόμενες αγορές δεν έχουν την ωριμότητα, την ανάπτυξη, την σταθερότητα να συγκεντρώσουν και να διαχειριστούν την παγκόσμια οικονομική ανάπτυξη.

 

Business in Greece

Σήμερα, στην Ελλάδα διανύουμε, πλέον, μια νέα εποχή. Δεν βιώνουμε μια περίοδο κρίσης, αλλά ξεκινήσαμε ένα νέο δρόμο, υπό νέα δεδομένα και νέες συνθήκες, που απαιτούν νέο πολιτικό προσανατολισμό, νέα πολιτικά κινήματα, νέους τεχνοκράτες πολιτικούς, νέα φιλοσοφία οικογενειακής και επιχειρηματικής διαχείρισης.

Πλέον, οι επιχειρήσεις έχουν την ανάγκη έμπειρων συμβούλων, οι οποίοι προσφέρουν λύσεις, προσανατολισμένες στην καινοτομία και στην εξωστρέφεια και καθίστανται απαραίτητοι και χρήσιμοι, όπως όταν το επάγγελμα πρωτοξεκίνησε αρχές του ’80.

Με την πλειονότητα των επιχειρήσεων να ανήκουν στην μικρομεσαία και πολύ μικρή κατηγορία, να αντιμετωπίζουν τρομακτικά προβλήματα, πρώτα ρευστότητας και μετά τζίρου, με τις τράπεζες να «αρνούνται» την χρηματοδότηση, η όλη εικόνα διαμορφώνεται εξαιρετικά άσχημη και απαιτούνται, πλέον, νέες θεωρήσεις, αλλά και ριζοσπαστικά μέτρα, έχοντας ως βάση τα πρότυπα και τις κατευθυντήριες γραμμές από τους παγκόσμιους διανοητές.

Από την άλλη, ας μην ξεχνάμε ότι η κρίση αφενός γεννά ευκαιρίες και αφετέρου αναγκάζει το μυαλό να σκεφτεί ριζοσπαστικά και οδηγεί τα πράγματα έτσι ώστε να διαφανούν και να ακολουθηθούν νέα διαφορετικά και πιο ενδιαφέροντα επιχειρηματικά μονοπάτια!

 

 

Πηγές: Ετιέν Μπαλιμπάρ, «Ευρώπη: Τελική Κρίση;», Ξενοφών Γιαταγάνας, Δημήτρης Καλουδιώτης, «Ήπια Ηγεμονία. Η Ευρώπη μετά την κρίση», εκδόσεις Κριτική